نفس یا همان شخصیت شکل گرفته انسان دارای ابعاد ناشناخته ای است که شناسایی آن ساده نمی باشد بلکه نیاز به بررسی دقیق و نگاه عمیق دارد تا بتوان زوایای پیچیده نفس را کشف نمود.
شکل گیری شخصیت انسان در همان آغازین مراحل جنینی صورت می گیرد زیرا متاثراز شرایطی که جنین در آن رشد می کند نفس نیز بوجود می آید.
در روایتی آمده است: " السعید سعید فی بطن امه و الشقی شقی فی بطن امه " در حقیقت سعادت و شقاوت که نتیجه عملکرد نفس می باشد در شکم مادر شکل می گیرد.
اساسا تربیت برای نفس نقشی تعیین کننده دارد زیرا می تواند انسان را در تعالی یا سقوط هدایت یا گمراه نماید بنابراین پدر و مادر و محیط خانه و پس از آن مدرسه و جامعه در شخصیت سازی آدمی موثر می باشد.
آنچه بشر را در ساختن نفس مسلط می سازد شناخت آن در همه زوایا می باشد که این شناخت می تواند با راهنمای استاد عملی گردد زیرا پیچیدگی نفس بگونه ای است که بدون راهنمایی استاد اخلاق میسر نخواهدبود.
بی شک استاد اخلاقی می تواند راهنمای شناخت نفس باشد که خود مراحل شناخت نفس را سپری کرده و در عرفان و معرفت توانایی لازم را داشته باشد.
